เพราะไม่ใช่ทุกครั้ง ที่นักกีฬาและทีมจะพบแต่ความรุ่งโรจน์ ประสบความสำเร็จอยู่ตลอดเวลา การแข่งขันย่อมมีแพ้มีชนะ โอกาสชนะนั้นมี โอกาสแพ้ก็เช่นกัน  ด้วยเหตุนี้ ในการฝึกฝนนักกีฬาให้รู้จักกับ

‘ความพ่ายแพ้’ จึงเป็นส่วนสำคัญ ของการสร้างให้เกิด ‘ชัยชนะ’

ในเชิงจิตวิทยาการกีฬา ได้เน้นย้ำถึงความสำคัญของคำว่า ‘Resilience’ หมายถึง ความสามารถในการกลับสู่สภาพที่พร้อมจะเผชิญหน้ากับทุกสิ่งอีกครั้ง ภายหลังได้รับความลำบากหรือ ผ่านความรู้สึกเจ็บปวดมาแล้ว สิ่งนี้เป็นคุณสมบัติที่สำคัญ ที่นักกีฬาควรจะต้องมี และต้องพยายามฝึกฝน เพื่อให้เกิดความแข็งแกร่งภายในจิตใจของตัวเองให้ได้ 

เพราะหากว่า ร่างกายแข็งแรง แต่จิตใจอ่อนแอ เจอพายุแห่งความพ่ายแพ้ ผิดหวัง ถาโถมเข้าใส่ ก็อาจไม่รอดจากความทุกข์ได้ เพราะไม่ได้ฝึกให้อดทน ต่อสภาวะแรงกดดันมาก่อน

‘Resilience’ เป็นสิ่งที่ฝึกฝนได้ เริ่มจากการที่มี Mindset ‘กรอบแนวความคิด’ หรือ  ‘ทัศนคติ’ ที่เหมาะสม หากพูดในเชิงวิชาการแล้ว การสร้างให้เยาวชนมี Growth Mindset คือ การปลูกฝังแนวความคิดที่เชื่อว่า ตนเองมีคุณค่าและมีศักยภาพที่จะเจริญเติบโตก้าวหน้า เปลี่ยนแปลงให้เข้ากับสถานการณ์ได้อยู่เสมอ โดยหมั่นพัฒนาฝึกฝนและเรียนรู้  แม้ว่าจะต้องเจอกับความผิดหวัง หรือความพ่ายแพ้

คนที่มี Growth Mindset จะไม่ย่อท้อต่อสิ่งที่เป็นลบ พวกเขาจะสามารถกลับมาตั้งต้นใหม่ และลุกขึ้นพลิกวิกฤติให้เป็นโอกาสได้อย่างรวดเร็ว ด้วยการมองโลกในเชิงบวก พร้อมรับฟังคำติชม พัฒนาตนเองต่อไป

ในฟุตบอลโลก 2022 ปีนี้นั้น เราจะเห็นได้ว่า มีทีมชาติหลายทีมที่เคยเป็นแชมป์ หรือ เป็นทีมที่มีชื่อเสียงในระดับโลก มีแต้มต่อที่สูงกว่า ทั้งในแง่ของชื่อเสียงแต้มบุญเก่าจากในอดีต และในแง่ของศักยภาพของนักเตะในทีม ที่รวบรวมเอาซุปเปอร์สตาร์ในวงการมาไว้ในทีมเดียว ประหนึ่งการรวมร่างของจักรวาล Marvel กับ D.C. เข้าด้วยกัน

ดูแล้วไม่น่ามีอะไรพลิกโผมากนัก แต่สิ่งที่เกิดขึ้นคือ ผลการแข่งขันหลายนัดในปีนี้ผิดคาด ทีมนอกสายตาพากันโค่นทีมยักษ์ใหญ่ตัวเต็ง จนล้มระเนระนาด ตกรอบไม่เป็นท่า ทำเอาแฟนบอลกระเป๋าฉีกไปตามๆกัน

ในฐานะนักกีฬา นอกจากแบกรับความคาดหวังของตัวเอง ของทีม และของโค้ช เอาไว้แล้ว ยังต้องแบกรับสิ่งที่ยิ่งใหญ่กว่านั้นคือ ความคาดหวังจากแฟนบอล ในขณะที่ทีมที่ไม่คิดว่าตัวเองจะชนะ ก็ดันชนะได้ ยิ่งเติมเชื้อไฟให้กำลังใจลุกโชน แต่ทีมที่ควรจะชนะกลับพ่ายแพ้ แน่นอนว่า สิ่งที่ตามมา คงไม่มีอะไรน่าชื่นชม

กฎของคนที่แพ้ก็ต้องดูแลตัวเอง…

สิ่งที่ต้องเผชิญ หลังจากความพ่ายแพ้ เป็นสิ่งที่ยากลำบาก หลายคนร้องไห้ออกมาอย่างไม่อายใคร หลายคนก้มหน้ายอมรับความอัปยศอดสูอยู่อย่างเงียบๆ แต่ไม่ว่า เกมที่จบไปจะเจ็บปวดแค่ไหน นักกีฬามืออาชีพรู้ดีว่า ความพ่ายแพ้ จะกลายเป็นส่วนหนึ่งของประสบการณ์ ที่เป็นสะพานทอดไปสู่ชัยชนะในสักวันหนึ่ง

ทว่า กว่าจะผ่านความระทมจนสามารถสร้างสภาวะจิตใจให้เกิดความยืดหยุ่น ทนต่อความผิดหวังได้ ต้องใช้แรงใจ และความตั้งมั่นอดทน เชื่อว่าวันหนึ่งเราจะพัฒนาไปสู่จุดที่ดีกว่านี้ได้ ตรงนี้คือการสร้างแรงจูงใจ หรือ Motivation ให้กับตัวเอง โดยตั้งเป้าหมายให้ผ่านพ้นวันคืนอันเลวร้าย ไปสู่สิ่งที่มุ่งหวัง

สิ่งเหล่านี้ ทีมโค้ช และครอบครัว มีส่วนสำคัญในการเป็นกองหนุน สร้างพื้นที่ปลอดภัย ช่วยให้กำลังใจและบรรเทาความรู้สึกชอกช้ำให้ค่อยๆจางหาย รวมไปถึง แฟนๆที่คอยให้กำลังใจ และผลักดันให้มีแรงฮึดสู้ได้อีกครั้ง

สิ่งที่สำคัญอีกอย่างคือ หลังจากผ่านความเจ็บปวดมาแล้ว นักกีฬาต้องกล้าที่จะกลับไปทบทวนความผิดพลาดเหล่านั้นอีกครั้ง เพื่อมองให้เห็นถึงปัญหา จุดอ่อน ข้อบกพร่องต่างๆของตัวเองให้เจอ แล้วแก้ไขให้ตรงจุด ซึ่งเป็นความท้าทายของตัวนักกีฬาเอง ที่จะต้องกล้ากลับไปยังจุดที่เจ็บ เพื่อปรับปรุงตัวเอง ขั้นตอนนี้ เป็นการแสวงหาจุดสมดุลให้กับจิตใจ ในแง่ของการยอมรับความผิดพลาดที่เกิดขึ้น และลุกขึ้นเดินต่อ ทำให้เกมต่อไปดีขึ้นกว่าเดิม 

ทีมโค้ช, ทีมวิเคราะห์การเล่น, และ ฝ่ายจิตวิทยา จึงมีส่วนในการช่วยให้เหล่าสตาร์ค่อยๆกลับสู่ภาวะปกติ พร้อมลุยต่อ นั่นก็คือการสร้าง Resilience นั่นเอง ไม่มีใครที่ไม่เคยพ่ายแพ้ แต่การรับมือกับสิ่งนี้ ไม่ใช่เรื่องง่าย มันต้องอาศัยประสบการณ์, ความอดทน, การมีแนวคิดที่เหมาะสม รวมถึง ผู้คนรอบตัวที่คอยซัพพอร์ตให้สามารถผ่านพ้นอุปสรรคไปได้ 

ความพ่ายแพ้ไม่ได้อยู่ถาวร ชัยชนะก็เช่นกัน อยู่ที่ว่า เราจะเรียนรู้จากสิ่งที่ผ่านมา เพื่อนำสร้างเกราะให้จิตใจตนเอง พร้อมก้าวสู่ชัยชนะต่อไปในวันข้างหน้าอย่างเข้มแข็งและอดทนหรือไม่

Reference:

Lapp, L. and Davidson, L. (2021) Resilience: The Ways To Enhance This Critical Skill In Sports. Retrieved from http://broadviewpsychology.com/2020/04/21/resilience-the-ways-to-enhance-this-critical-skill-in-sports.